Cukrzyca ciążowa jest schorzeniem, które dotyka bardzo wielu kobiet. Z definicji cukrzycą nazywa się grupę zaburzeń metabolicznych, których wspólną cechą jest hiperglikemia – nadmiar cukru, będąca wynikiem bezwzględnego lub względnego niedoboru insuliny. Insulina produkowana jest w trzustce, gdy ta produkuje jej za mało mamy do czynienia z bezwzględnym niedoborem insuliny. Gdy trzustka produkuje odpowiednią ilość insuliny, ale komórki w naszym ciele nie potrafią tego hormonu przyswoić wtedy nazywamy to względnym niedoborem insuliny (często zwane insulinoopornością).
Czym zatem jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca ciążowa definiowana jest jako różnego stopnia zaburzenia tolerancji glukozy, które po raz pierwszy pojawiły się bądź zostały wykryte w ciąży. Grupa ta zawiera również kobiety, u których cukrzyc istniała już przed ciążą, jednak nie została wykryta.
Jak diagnozowana jest cukrzyca ciążowa?
Gdy dowiadujemy się o ciąży, już w pierwszych badań zleconych przez lekarza ginekologa najczęściej przed 10 tygodniem ciąży, znajduje się oznaczenie poziomu glukozy. Ponadto zbierany jest wywiad na podstawie którego określane jest ryzyko pojawienia się cukrzycy w ciąży.
Normy glukozy w krwi kobiet ciężarnych nieco różnią się od tych poza ciążą. Cukrzyce ciążową rozpoznaje się na podstawie poniższych wartości w osoczu krwi żylnej.
| Osocze krwi żylnej | ||
| mg/dl | mmol/l | |
| Cukrzyca GDM | ||
| Na czczo | ≥ 92 | ≥ 5,1 |
| Lub | ||
| 1 godz. | ≥ 180 | ≥ 10,0 |
| 2 godz. | ≥153 | ≥ 8,5 |
W związku z powyższą tabelą, jeżeli u ciężarnej na początku ciąży występuje poziom cukru poniżej 92 mg/dl, kobieta ta kwalifikowana jest do diagnostyki pomiędzy 24 a 28 tygodniem ciąży. Wyjątkiem są kobiety, u których występują czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej m.in. BMI równe bądź wyższe 30, cukrzyca ciążowa w wywiadzie, występowanie cukrzycy u rodziców, urodzenie dziecka > 4kg, insulino oporność. Kobiety te kierowane są w jak najszybszym czasie na test obciążenia 75 g glukozy. Jeżeli test obciążenia glukozą wypadnie prawidłowo w I trymestrze ciąży, kobiety powtarzają go również między 24 a 28 tygodniem ciąży.
W przypadku, gdy stężenie glukozy osiągnie w I trymestrze ciąży pomiędzy 93 mg/dl a 125 mg/dl, w tej grupie kobiet również należy jak najszybciej wykonać test obciążenia 75g glukozy.
Natomiast, gdy u ciężarnej wykryto na czczo stężenie glukozy ≥126mg/dl, należy również ponowić badanie glukozy na czczo. Jeżeli wynik osiągnie ≥ 126mg/dl należy rozpoznać cukrzycę ciążową i skierować ciężarną do poradni diabetologicznej.
U każdej ciężarnej, gdy przypadkowa glikemia wyniesie ≥ 200mg/dl należy rozpoznać cukrzycę ciążową oraz nie należy wykonywać testu obciążenia glukozą.
Jak wykonuje się test obciążenia 75g glukozy?
Na test zgłaszamy się do laboratorium na czczo w 8-14 godzinie od ostatniego posiłku. Przed wykonaniem badania przynajmniej przez 3 dni nie ograniczamy węglowodanów.
Badanie polega na pobraniu krwi na czczo a potem należy wypić 75g glukozy rozpuszczonej w 250-300 ml wody w przeciągu 5 min. Po 1 i 2 godzinie od wypicia glukozy pobierana jest krew żylna od ciężarnej. Należy pamiętać, aby w czasie badania siedzieć, nie przyjmować żadnych posiłków. Warto zabrać ze sobą osobę towarzyszącą, która umili nam co najmniej dwugodzinny pobyt w przychodni lub książkę. Wśród ciężarnych zdarzają się wymioty czy zawroty głowy po wypiciu roztworu glukozy. W przypadku wystąpienia wymiotów badanie to nie może zostać wykonane. Należy się zgłosić za parę dni na powtórzenie testu.
Cukrzyce ciążową rozpoznaje się jeżeli nawet jedna wartość z powyższej tabeli jest nieprawidłowa.
Rozpoznana cukrzyca ciążowa – i co dalej?
Pacjentka kierowana jest do poradni diabetologicznej. Ciężarnej zalecana jest dieta i aktywność fizyczna oraz kontrola cukrów przynajmniej 4 razy dziennie – na czczo poziom glukozy powinien być między 70-90mg/dl, po 1 godzinie od posiłku glukoza powinna wynosić >140mg/dl. W przypadku, gdy nie udaje się unormować glikemii dietą, lekarz zaleci podaż leków – zazwyczaj insuliny. Każda ciężarna z rozpoznaną cukrzycą powinna prowadzić dziennik, w którym będzie zapisywać poziomy cukrów oraz to, co jadła.
Podwyższony poziom glukozy we krwi wiążę się ze zwiększoną podażą glukozy dziecku. W związku z tym dziecko w brzuchu matki może za bardzo rosnąć. Mamy wtedy do czynienia z makrosomią płodu, czyli płód jest zbyt duży na wiek ciążowy. W przypadku, gdy mamy do czynienia z dużym dzieckiem, poród może być utrudniony ze względu na możliwość wystąpienia dystocji barkowej – dzieci u których stwierdza się makrosomię, porody kończą się zabiegowo lub poprzez cięcie cesarskie. Jednak należy pamiętać, że niepowikłana cukrzyca ciążowa nie jest wskazaniem do cięcia cesarskiego. W przypadku, gdy po ukończonym 37 tygodniu ciąży stwierdza się nadmierną masę u płodu, rozważa się ukończenie porodu poprzez jego indukcję.
Niekontrolowana cukrzyca ciążowa ma wpływ również na dziecko. W związku z wysokim poziomem glukozy, trzustka płodu produkuje więcej własnej insuliny. Po porodzie mogą pojawić się spadki cukru u dziecka w pierwszych dobach. Makrosomia płodu zwiększa również ryzyko wystąpienia otyłości, cukrzycy typu 2 czy chorób układu krążenia.
Cukrzyca ciążowa nie jest diagnozą na całe życie. W większości przypadków mija po porodzie, jednak poziom cukru należy sprawdzić wykonując test obciążenia 75g glukozy po- 4-6 tygodni od porodu. Jednak cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 w przyszłości. W związku z tym pojawienie się cukrzycy w ciąży powinno zmobilizować nas do zdrowego stylu życia, zwiększenia aktywności fizycznej po porodzie w celu zminimalizowania ryzyka pojawienia się cukrzycy w starszym wieku.
